Prawo spółdzielcze
Ustawa z dnia 16 września 1982 r.
Dziennik Ustaw Rok 2003 Nr 188 poz. 1848, Tekst ujednolicony
przytaczam ciekawy artykuł !!!
Art. 58. [Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem] Członek zarządu, rady oraz likwidator odpowiada wobec spółdzielni za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółdzielni, chyba że nie ponosi winy.i poniżej zamieszczam interpretację tego art.58 pani Małgorzaty Marii Skarbek.
Niektórzy członkowie RN powinni ten artykuł dobrze przeczytać i nie bagatelizować jego treści.
Już na tym etapie swojej pracy mają "zasługi".
Zasady ponoszenia odpowiedzialności karnej przez członków organów i likwidatorów spółdzielni
W dniu 3 czerwca 2005 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw, (podpisaną przez Prezydenta RP w dniu 27 czerwca 2005), która dokonała nowelizacji zapisów ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 oraz z 2004 r. Nr 99, poz. 1001).
W niniejszej nowelizacji ustawy z dnia 16 września 1982 r. - która wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw - dokonano wprowadzenia w Części IIa uregulowań określających zasady ponoszenia odpowiedzialności karnej przez członków organów oraz likwidatorów spółdzielni.
Wskazać należy, iż taka sama intencja przyświecała również Posłom podczas prac legislacyjnych w sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy - Prawo spółdzielcze, złożonego przez Prezydenta RP (druk sejmowy nr 3415). We wskazanym projekcie ustawy w art. 156-159, przyjęto identyczne brzmienie przepisów karnych, jak zostało to już zaproponowane w ustawie o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
Na marginesie podkreślić należy również w tym zakresie fakt, iż biorąc pod uwagę, że na ostatnim posiedzeniu plenarnym Sejmu RP w dniach 5-8 lipca 2005 r. prezydencki projekt ustawy - Prawo spółdzielcze, nie był przedmiotem II czytania, a planowane jest jeszcze jedno posiedzenie Sejmu RP - IV kadencji w dniach 26-29 lipca 2005 r. wydaje się, iż projekt ten ostatecznie nie ma już praktycznie żadnych szans, aby być przedmiotem dalszych prac legislacyjnych w Senacie RP, a w ostateczności, aby móc wejść w życie.
Ten stan faktyczny oraz prawny oznaczać będzie w konsekwencji dalsze obowiązywanie przepisów prawnych określających zasady funkcjonowania w Polsce spółdzielni (w tym dot. banków spółdzielczych i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych) według dotychczasowych zasad określonych w ustawie z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze.
W chwili obecnej stosownie do postanowień art. 58 ustawy - Prawo spółdzielcze każdy członek zarządu i rady spółdzielni (banku spółdzielczego lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej) winny popełnionego czynu lub zaniedbania, w wyniku którego spółdzielnia poniosła szkodę, odpowiadał za jej powstanie jedynie osobiście. Do odpowiedzialności członków rady i zarządu w tym zakresie mają odpowiednie zastosowanie jedynie odnośne przepisy Kodeksu pracy dot. odpowiedzialności materialnej pracowników.
Wskazać należy przy tym, iż w wypadkach, w których przepisy te przewidują górną granicę odszkodowania, wynosi ona - w stosunku do członków rady lub zarządu niezatrudnionych w spółdzielni - równowartość kwoty trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w spółdzielni za ostatni kwartał. Tym samym w dotychczasowym brzmieniu ustawa - Prawo spółdzielcze w ogóle nie przewidywała sankcji karnych za określone działania członków jej organów.
Tenże stan faktyczny i prawny został zauważony przez Rzecznika Praw Obywatelskich, już w 1996 r, kiedy zwrócił on uwagę na to, że granice odpowiedzialności materialnej członków organów prowadzących działalność inwestycyjną w istocie nie pozostają w żadnym związku z realną wartością nakładów ponoszonych przez członków na powstanie majątku spółdzielni. Odpowiedzialność ta nie równoważyła - według niego - również ewentualnych strat wywołanych zaniedbaniami członków tych organów. W praktyce również przepisy art. 58 ustawy - Prawo spółdzielcze były niezmiernie rzadko wykorzystywane w celu usunięcia materialnych skutków zaniedbań inwestycyjnych.
W dniu 14 maja 2003 r. Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do Ministra Sprawiedliwości wystąpienie, w którym zwrócił się o podjęcie stosownych działań legislacyjnych w celu określenia w powszechnie obowiązujących przepisach dotyczących spółdzielczości zasad odpowiedzialności cywilnej i karnej członków zarządów i rad nadzorczych spółdzielni za szkody spowodowane zaniedbaniem tych osób. Wskazał on również, iż określone art. 58 ustawy - Prawo spółdzielcze, zasady odpowiedzialności członków organów spółdzielni nie przedstawiają znaczenia praktycznego, oraz, że nie przystają do aktualnie obowiązujących standardów prawnych.
Trudno było również jego zdaniem znaleźć uzasadnienie dla znacznego uprzywilejowywania organów spółdzielni w zakresie ponoszonej odpowiedzialności za swoje działania, w porównaniu m.in. z członkami zarządów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, która to została określona w przepisach Kodeksu spółek handlowych.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich przepis art. 58 ustawy - Prawo spółdzielcze ogranicza przez to wysokość odszkodowania członków zarządu i rady nadzorczej we wszystkich rodzajach spółdzielni, dlatego też, według niego dokonanie ewentualnych zmian powinno mieć charakter generalny i odnosić się do wszystkich rodzajów spółdzielni. Z tych tez względów proponował on, aby wprowadzone nowe zasady odpowiedzialności zostały wprowadzone w akcie normatywnym regulującym funkcjonowanie wszystkich rodzajów spółdzielni, tj. w Prawie spółdzielczym.
W nowym brzmieniu art. 58 wprowadzonym w ustawie - Prawo spółdzielcze w dniu 3 czerwca 2005 r. Sejm RP ustawą o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw wskazuje się, iż w dniem wejścia tejże ustawy w życie, każdy:
? członek zarządu spółdzielni,
? rady spółdzielni oraz
? likwidator spółdzielni
odpowiadać będzie wobec spółdzielni za szkodę wyrządzoną swoim działaniem lub zaniechaniem działania sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółdzielni, chyba że nie będzie on ponosił winy.
Dokonując analizy nowowprowadzonych przepisów karnych do nowelizacji ustawy - Prawo spółdzielcze wskazać należy, iż będą one miały zastosowanie do zdarzeń i stosunków prawnych powstałych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy we wszystkich spółdzielniach działających na terytorium RP, w tym również w szczególności w bankach spółdzielczych oraz w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Przepisy niniejszej nowelizacji ustawy - Prawo spółdzielcze ustawy wprowadzone przez ustawę o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw, mają na celu penalizację działań - członków organów nadzorczych oraz zarządzających majątkiem spółdzielni (banków spółdzielni i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych) - które będą niezgodne z prawem lub zasadami prawidłowego i rzetelnego gospodarowania, a jednocześnie zapewnią ochronę majątku spółdzielni, a tym samym interesów jej członków, przed szkodami spowodowanymi nieprawidłowym i niegospodarnym zarządzaniem tymże majątkiem przez osoby za to odpowiedzialne.
Biorąc powyższe pod uwagę, wskazać należy, iż odpowiedzialności karnej w postaci kary pozbawienia wolności do lat 5 i grzywny podlegać będą teraz osoby:
? biorące udział w tworzeniu spółdzielni (banku spółdzielczego lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej),
? będące członkami zarządu spółdzielni (członkami zarządu banku spółdzielczego lub członkami zarządu spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej),
? będące członkami rady spółdzielni (członkami rady banku spółdzielczego lub członkami rady spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej),
? będące likwidatorem spółdzielni (likwidatorem banku spółdzielczego lub likwidatorem skok-u),
w przypadku, gdy ich działalność będzie działaniem dokonywanym na szkodę spółdzielni.
Odpowiedzialności karnej - w postaci grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do jednego roku - podlegać będą również osoby, które sprawując funkcję członka zarządu spółdzielni albo jej likwidatora (banku spółdzielczego lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej), nie dokonają zgłoszenia stosownego wniosku o upadłość spółdzielni, pomimo powstania warunków w pełni uzasadniających podjęcie takiego działania.
Takiej samej sankcji, tyle, że w postaci kary grzywny albo kary ograniczenia wolności podlegać będą osoby, które będąc członkiem organu spółdzielni albo jej likwidatorem (banku spółdzielczego lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej) wbrew przepisom ustawy - Prawo spółdzielcze:
? nie będą poddawały spółdzielni (banku spółdzielczego lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej) procedurze lustracji,
? nie będą udzielały lustratorowi przeprowadzającemu w spółdzielni (w banku spółdzielczym lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej) lustrację żądanych wyjaśnień,
? udzielą lustratorowi wyjaśnień niezgodnych z rzeczywistym stanem faktycznym,
? nie dopuszczą lustratora go do pełnienia obowiązków wynikających z ustawy - Prawo spółdzielcze,
? nie przedłożą mu stosownych dokumentów dot. funkcjonowania spółdzielni (banku spółdzielczego lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej),
? nie udostępnią członkom spółdzielni (członkom banku spółdzielczego lub członkom spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej) protokołu z przeprowadzonej w spółdzielni lustracji,
? nie zwołają w spółdzielni (w banku spółdzielczym lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej) walnego zgromadzenia, zebrania przedstawicieli albo zebrań grup członkowskich poprzedzających zebranie przedstawicieli.
Zdaniem projektodawców ustawy (Rządu) wskazać należy, że uregulowanie to wynika z potrzeby zapewnienia prawnokarnej ochrony procesowi lustracji spółdzielni (banku spółdzielczego lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej), która ma szczególne znaczenie dla zagwarantowania prawidłowego jej działania, zmierzając do ujawnienia ewentualnych uchybień w jej działalności.
W kwestii związanej z zapewnieniem prawidłowej i rzetelnej realizacji obowiązków informacyjnych wobec określonych organów, instytucji oraz członków spółdzielni nowelizacja ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. przewiduje również, że na podstawie nowowprowadzonych przepisów ustawy - Prawo spółdzielcze, odpowiedzialności karnej wymierzanej formie kary grzywny, kary ograniczenia wolności albo kary pozbawienia wolności do lat 2 podlegać będą te osoby, które będąc członkiem organu spółdzielni albo jej likwidatorem (banku spółdzielczego lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej), będą ogłaszać nieprawdziwe dane albo też przedstawiać je:
? organom spółdzielni (organom banku spółdzielczego lub organom spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej),
? władzom państwowym,
? członkom spółdzielni (członkom banku spółdzielczego lub członkom spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej) lub
? lustratorowi.
W przypadku, gdy sprawca tychże działań dokona zarzucanego mu czynu nieumyślnie (tj. w wyniku niedbalstwa lub lekkomyślności) jego odpowiedzialność podlegać będzie sankcji karnej w postaci kary grzywny, kary ograniczenia wolności albo kary pozbawienia wolności na okres do jednego roku.
Do dokonania oceny zaistniałych skutków zdarzeń prawnych stosowane będą przepisy obowiązujące w dniu, w którym zdarzenia te nastąpiły.
Biorąc powyższe pod uwagę wydaje się, iż wprowadzenie w ustawie - Prawo spółdzielcze przepisów o odpowiedzialności karnej, w formie analogicznej jak odpowiednie uregulowania zawarte w Kodeksie spółek handlowych, powinny wpłynąć w sposób znaczący na poprawę jakości zarządzania i gospodarowania mieniem spółdzielni (banku spółdzielczego lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej), a tym samym powinny przyczynić do wzrostu zaufania do spółdzielczej formy działalności
Małgorzata Maria Skarbek